شصت و هشتمین مجمع عمومی سازمان ملل امروز با سخنرانی بان‌کی‌مون دبیر کل سازمان ملل آغاز به کار کرد در اولین روز جلسه مجمع عمومی در دو نوبت صبح و عصر ۳۴ نفر از نمایندگان و سران کشورهای مختلف به بیان دیدگاه‌های خود درباره مسائل مختلف جهانی می‌پردازند.

باتوجه به اهمیت “نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل†که اصلی‌ترین رکن “سازمان ملل†می‌باشد و بصورت سالانه از سه‌شنبه سومین هفته سپتامبر برگزار می‌شود.

اما نکات و ابهاماتی در چگونگی سخنرانی‌های مقامات عالی رتبه جهان در نشست عمومی سازمان ملل وجود دارد که در این گزارش به برخی از آن‌ها پرداخته خواهد شد و سعی می‌شود به سوالات زیر پاسخ داده شود: 
 

آیا محدودیت زمانی برای سخنرانی وجود دارد یا مقامات می‌توانند هر چقدر تمایل دارند صحبت کنند؟ 

 

چرا برخی از کشورها در ردیف اول سالن جای می‌گیرند و برخی دیگر در ردیف‌های آخر؟

با توجه به اینکه “Iran†با “I†آغاز می‌شود، چرا دکتر روحانی بیست‌ و چهارمین سخنران مجمع عمومی سازمان ملل خواهد بود؟‌

چرا رییس‌جمهور برزیل همیشه اولین سخنران است؟ 
 

قواعد مربوط به طرز کار مجمع عمومی در ماده ۴ منشور و مقررات داخلی مجمع بیان شده‌ است. مجمع عمومی خود آیین‌نامه داخلی را تنظیم می‌کند و به لحاظ اینکه مقررات داخلی‌ آن ماهیت قراردادی ندارد، می‌تواند بدون آنکه مشکلات مربوط به تغییر منشور مطرح شود آن را تغییر دهد. 

مجمع عمومی سازمان ملل چقدر طول‌ می‌کشد؟

اعضای “مجمع عمومی سازمان ملل†سالانه به مدت دو هفته در مقر این سازمان در “نیویورک†آمریکا دور گرد هم می‌آیند. در این مدت اقداماتی نظیر تکشیل مجمع عمومی گرفته تا تا تصویب پیش‌نویس قطع‌نامه اجام می‌گیرد. این پیش‌نویس به طور سنتی با اتفاق آرای مجمع در روز آخر انجام می‌شود.

براساس قطع‌نامه ۵۷٫۳۰۱ مصوب ۱۳ مارس ۲۰۰۳، دور اول مجمع عمومی سازمان ملل ۲۴ سپتامبر آغاز شده و  تا ۲۷ سپتامبر به طول می‌انجامد، سپس پس از استراحتی دو روزه، دوباره مجمع عمومی سازمان ملل، کار خود را از دوشنبه ۳۰ سپتامبر  آغاز می‌کند و تا چهارشنبه ۲ اکتبر ۲۰۱۳ ادامه خواهد داشت. 

 

کشورها چگونه برای سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل ثبت نام می‌کنند؟

براساس آیین‌نامه داخلی سازمان ملل، درخواست‌های کشورهای مختلف برای سخنرانی باید تا قبل از ۲۸ ژوئن گذشته بدست دبیرخانه سازمان ملل رسیده باشد. به علاوه درخواست‌ها باید به صورت رسمی، توسط نماینده دائم کشورها در سازمان ملل و به صورت حضوری به  دبیرخانه مجمع عمومی سازمان ملل برسد. بعد از وصول درخواست سخنرانی،  مرجع ذیربط رسیدی را به عنوان گواهی ثبت نام سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل به نماینده  کشور درخواست کننده ارائه می‌کند. 

 

ترتیب سخنرانان چگونه است/ برزیل اولین سخنران همیشگی مجمع عمومی سازمان ملل

اما یکی از ابهام‌انگیزترین بخش‌های مجمع سالانه عمومی سازمان ملل، ترتیب سخنرانان است، به‌طوری که به گفته هومن موثق، استادیار حقوق دانشگاه شهید بهشتی قاعده حقوقی خاصی برای سخنرانی روسای جمهور کشورها در اجلاس سالانه مجمع عمومی سازمان ملل وجود ندار و هرآنچه هست، به شکل عرف میان کشورها متداول شده است.

برزیل به طور سنتی اولین کشوری است که در مجمع عمومی سازمان ملل سخنرانی می‌کند. در سال ۱۹۴۷ اوسوالدو آرانا Oswaldo Aranha وزیر سابق خارجه برزیل ریاست اولین جلسه ویژه مجمع سازمان ملل و دومین جلسه مجمع عمومی را بر عهده گرفت. از آن به بعد برزیل اولین کشوری بوده است که در مجمع عمومی سازمان ملل به سخنرانی می‌پردازد. 

به علاوه، در زمانی که نماینده دائم کشور برای سخنرانی مقامات خود در سازمان ملل به دبیرخانه این سازمان مراجعه می‌کند، از او خواسته می‌شود با مشورت با مقامات کشور خود هر چه زودتر سه اولویت شرایط سخنرانی خود را تعیین کنند:‌

اولا تمایل دارند صبح سخنرانی کنند یا بعد از ظهر. دوما در چه روزی از هفته می‌خواهند سخنرانی انجام شود. همچنین گزینه‌ها و اولیت‌ها باید به صورت شفاف بیان شود و باید مشخص شود چه کسی قرار است سخنرانی کند. 

 

 
دیگر اولویت‌های ترتیب سخنرانان مجمع عمومی از این قرار هستند: 


*ابتدا  کشورهای عضو و بعد از آن کشورهای ناظر مانند فلسطین سخنرانی می‌کنند. دیگر نهادها هم می‌توانند در آخر جلسه سخنرانی خود کنند.

*سخنرانی‌ها بر اساس نوع درخواست مقامات صورت خواهند گرفت و در لیست سخنرانی  قرار خواهند گرفت.

گاهی اوقات هم به خاطر تعدد سخنران‌ها، قرعه‌کشی می‌شود. 
 

در کل، قوانین مدونی درباره ترتیب سخنرانی‌های سران کشورهای مختلف در مجمع عمومی سازمان ملل وجود ندارد و بنا به شرایط مختلف و عرف، صورت می‌گیرد. 

 

کدام کشورها در کدام ردیف‌های سالن قرار می‌گیرند؟

برخلاف سخنرانی‌های نامنظم، برای صندلی‌ها قوانین خاصی وجود دارد. براساس آیین‌نامه مجمع عمومی سازمان ملل اولین صندلی مجمع براساس قرعه‌کشی انتخاب می‌شود که این بار نوبت به کرواسی رسید. این بار هیئت کراوسی در اولین ردیف در سمت راست دبیر کل قرار می‌گیرند و دیگر کشورهای براساس حروف الفبای انگلیسی کنار هم خواهند نشست.

رییس‌جمهور تا چه مدت می‌تواند سخنرانی کند؟

مهدی دانش یزدی، کارشناس امور حقوقی و بین‌الملل، در ارتباط با عرف و قواعد سخنرانی روسای جمهور در اجلاس‌های سالانه مجمع عمومی اظهار داشت: برای نشست‌هایی که تعداد زیادی از روسای کشورها در آن حاضرند وقت محدودی قبل از سخنرانی مقامات کشورها تعیین می‌شود. زمانی که هیات رئیسه مجمع عمومی متشکل از رئیس مجمع و روسای کمیته‌های شش‌گانه و معاونین مجمع عمومی تشکیل می‌شود، این هیات به طور معمول زمان سخنرانی مقامات را تعیین می‌کنند. به عنوان مثال اگر زمان تعیین شده ۱۵ دقیقه باشد، این زمان به همه هیات‌های مدعو اعلام می‌شود و زمان سخنرانی هر یک از روسای جمهور یک چراغ پیش روی او روشن است که تا پایان زمان تعیین شده سبز رنگ است و چنانچه سخنرانی از زمان تعیین شده فراتر رفت این چراغ زرد می‌شود و پس از چند بار اخطار این چراغ قرمز رنگ می شود.

وی تاکید کرد: با این حال هیچ قانون یا دستورالعملی برای سخنرانی روسای جمهور در اجلا‌س‌های سالانه مجمع عمومی وجود ندارد چراکه فرض اولیه بر این است که شان و جایگاه رهبران کشورها بالاتر از آن است که برایشان حدود و قوانین عملکردی تعیین کرد.

گفتنی است، طولانی‌ترین نطق در مجمع عمومی سازمان ملل به سخنرانی فیدل کاسترو در سال ۱۹۶۰ مربوط می‌شود. رهبر کوبا در آن زمان چهار ساعت سخنرانی کرده بود. 

 

برخی دیگر از قوانین سخنرانی در سازمان ملل

*به نماینده‌های دائم کشورها توصیه می‌شود تا در روز سخنرانی برای رییس‌جمهور یا مقام عالی‌رتبه خود درخواست زمان سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل کنند.

*در صورت تغییر سخنران، نوبت سخنرانی کشور مورد نظر  بعد از آخرین سخنران خواهد رسید.

*براساس قطع‌نامه ۵۱٫۲۴۱ مجمع عمومی سازمان ملل مصوب ۳۱ جولای سال ۱۹۹۷، لیست سخنران‌های هر روز باید در همان روز کامل شده و نمی‌توان سخنرانی خود را به روز بعد موکول کرد.

*سخنرانی‌ها باید به زبان‌های رسمی سازمان ملل از قبیل انگلیسی، فرانسوی، روسی یا اسپانیایی و عربی ترجمه شوند.